Parkiet na ogrzewaniu podłogowym.

Rosnąca w ostatnim czasie popularność ogrzewania podłogowego staje się wyzwaniem dla firm specjalizujących się w układaniu podłóg drewnianych. Wśród projektantów i inwestorów, a nawet w środowisku parkieciarzy, powszechna jest opinia, że obecność ogrzewania podłogowego wyklucza zastosowanie drewnianych wykładzin podłogowych. Do takiego wniosku skłaniać mogą często spotykane problemy z podłogami drewnianymi w pomieszczeniach z ogrzewaniem podłogowym, które jednak okazują się być zwykle wynikiem zaniedbań ze strony wykonawców w fazie przygotowania podłoża i doboru materiałów do układania lub też spowodowane są niewłaściwą eksploatacją gotowej podłogi. Charakter ogrzewania podłogowego – przede wszystkim znacznie wyższe temperatury działające bezpośrednio na drewno i będąca ich wynikiem niższa wilgotność powietrza tuż nad powierzchnią podłogi – w krótkim czasie bezwzględnie ukazuje wszelkie błędy wykonawcze i wady nieodpowiednio dobranych materiałów. Dlatego też układanie drewnianych wykładzin na ogrzewaniu podłogowym wymaga od wykonawcy ogromnego doświadczenia, ścisłego zachowania technologii oraz wiedzy na temat zmian właściwości zastosowanych materiałów, zachodzących pod wpływem podwyższonej temperatury.

Przygotowanie podłoża

Przed przystąpieniem do robót parkieciarskich wykonawca zobowiązany jest do sprawdzenia stanu podłoża pod względem twardości, równości, obecności pęknięć, a przede wszystkim wilgotności. W razie stwierdzenia nierówności, powierzchnię jastrychu należy wyszpachlować odpowiednią masą (min. grubość warstwy 2 – 3 mm). Istniejące pęknięcia należy bezwzględnie zamknąć przy pomocy klamer i żywic poliuretanowych. Słabe i pylące posadzki można wzmocnić odpowiednimi gruntówkami epoksydowymi lub poliuretanowymi. Najwięcej problemów w przypadku posadzek z ogrzewaniem podłogowym sprawia pomiar wilgotności. Jedyna dokładna metoda określenia wilgotności podłoża, tzw. metoda karbidowa, wymaga pobrania materiału z głębi posadzki, co przy ogrzewaniu podłogowym wiąże się z koniecznością wyznaczenia przez firmę wykonującą instalację grzewczą miejsc, w których można pozyskać próbkę materiału bez niebezpieczeństwa uszkodzenia elementów grzewczych.

Dopuszczalne wilgotności jastrychu z ogrzewaniem podłogowym:
Jastrych cementowy: < 1,8 %
Jastrych anhydrytowy: < 0,3 %
Jastrych z anhydrytu pompowanego: < 0,3 %

W razie braku wyznaczonych punktów pomiarowych wykonawca powinien pisemnie powiadomić o tym fakcie inwestora i domagać się dostarczenia protokołu rozgrzewania posadzki. Odbierając protokół uruchomienia ogrzewania należy zwrócić uwagę, czy pierwsze włączenie systemu nie nastąpiło wcześniej niż, po 21 dniach w przypadku jastrychów cementowych, a przy jastrychach z anhydrytu pompowanego po 7 dniach od wykonania posadzki. Krótszy okres schnięcia posadzki przed pierwszym uruchomieniem systemu grzewczego może spowodować znaczne pogorszenie właściwości wytrzymałościowych jastrychu, co ma ogromne znaczenie dla trwałości podłogi drewnianej, szczególniej przy intensywniejszej „pracy” drewna na ogrzewaniu podłogowym. Zastosowanie odpowiednich środków chemicznych, takich jak gruntówki poliuretanowe i epoksydowe, pozwala w innych warunkach kontynuować prace posadzkarskie pomimo stwierdzenia zbyt wysokiej wilgotności podłoża (do ok. 5% CM). Tego typu materiały nie spełniają jednak swojej roli na posadzkach z wbudowanym ogrzewaniem, a próby przyspieszenia przy ich pomocy prac posadzkarskich pociągają za sobą pewne reklamacje.
Po osiągnięciu przez jastrych odpowiedniej wilgotności prace parkieciarskie można prowadzić przy temperaturze posadzki w granicach +15 do +18°C (odpowiada to ok. 25°C pracy systemu grzewczego) i względnej wilgotności powietrza nie większej niż 65%. Powyższe warunki powinny zostać utrzymane przez okres 7 dni po zakończeniu robót.

Charakterystyka materiałów

Decydujące znaczenie dla skuteczności i niezawodności ogrzewania oraz estetyki podłogi ma wybór odpowiedniego rodzaju parkietu. Podstawowym parametrem wpływającym na późniejszą pracę całego systemu grzewczego jest oporność przewodzenia ciepła wykładziny, zależna od współczynnika przewodności cieplnej określonego dla danego gatunku drewna, oraz od grubości elementów. Ogólna zasada mówi, że zastosowanie materiału o oporności przewodzenia ciepła równej 0,1 m2K/W powoduje stratę ciepła odpowiadającą 4°C. Niemiecka norma DIN 4725 dopuszcza do stosowania na wodnym ogrzewaniu podłogowym wykładziny o maksymalnej wartości oporności przewodzenia ciepła równej 0,15 m2K/W.

Wartości współczynnika przewodności cieplnej wybranych rodzajów drewna
Rodzaj drewna Przewodność cieplna [W/mK]
dąb 0,20
jesion 0,15
buk 0,16
brzoza 0,16
klon 0,17
świerk 0,12
modrzew 0,12

Dla przykładu oporność przewodzenia ciepła klepki parkietowej o grubości 22 mm, wykonanej z drewna dębowego (współczynnik przewodności cieplnej = 0,20 W/mK) wynosi 0,11 m2K/W. Uwzględniając oporność przewodzenia ciepła powietrza w pomieszczeniu, wynoszącą średnio ok. 0,17 m2K/W (strata 6,8°C) łatwo obliczyć, że po ułożeniu na ogrzewaniu podłogowym dębowej klepki parkietowej ogólna strata ciepła wyniesie 11,2°C, co oznacza konieczność rozgrzania jastrychu do 31,2°C w celu utrzymania w pomieszczeniu temperatury 20°C. Tak więc wybór grubszych elementów w znacznym stopniu obniży skuteczność ogrzewania, a tym samym podniesie jego koszty. Poza tym działanie tak wysokiej temperatury pociąga za sobą obniżenie względnej wilgotności powietrza nad powierzchnią podłogi do ok. 25-30%.

Zestawienia oporności przewodzenia ciepła wybranych rodzajów parkietu
Rodzaj parkietu Przewodność cieplna drewna [W/mK ] Grubość elementów [m] Oporność przewodzenia ciepła [m2K/W ]
Klepka parkietowa, dąb 0,20 0,022 0,110
Klepka parkietowa, buk 0,16 0,022 0,137
Klepka parkietowa, jesion 0,15 0,022 0,146
Klepka parkietowa, modrzew 0,12 0,022 0,183
Parkiet przemysłowy, dąb 0,20 0,023 0,115
Mozaika, dąb 0,20 0,008 0,040
Mozaika, buk 0,16 0,008 0,050
Parkiet gotowy trójwarstwowy
dąb 3,5 mm 0,20 0,0035 0,0175
świerk 8,5 mm 0,12 0,0085 0,071
świerk 2,0 mm 0,12 0,0020 0,016
razem 0,104

Niska wilgotność powietrza w połączeniu z bezpośrednim wpływem wysokiej temperatury powodują po pewnym czasie zmiany wilgotności drewna, a co za tym idzie również wymiarów poszczególnych elementów parkietu. Badania prowadzone przed trzema laty przez Andreasa Rappa dowiodły, że układając parkiety na ogrzewaniu podłogowym należy liczyć się z dwukrotnie większymi zmianami wymiarów elementów drewnianych w cyklu lato/zima, niż to ma miejsce w wypadku tradycyjnego ogrzewania. Rapp potwierdził też, że próby regulowania wilgotności powietrza za pomocą klimatyzacji okazują się w wypadku ogrzewaniu podłogowego o wiele mniej skuteczne, niż to ma miejsce przy ogrzewaniu centralnym.

Biorąc pod uwagę wyniki badań Rappa należy przy wyborze gatunku drewna, z którego zostanie wykonana podłoga, uwzględnić przede wszystkim jego współczynnik skurczu, który określa średni procentowy skurcz drewna przy zmianie jego wilgotności o 1 procent. Najkorzystniej jest więc zastosować gatunki o niewielkim współczynniku skurczu i długim czasie osiągania równowagi higroskopijnej – takie jak dąb, iroko czy teak, zamiast na przykład buku, jesionu czy klonu. Nie bez znaczenia pozostaje również kolor ułożonego drewna, ponieważ jasne gatunki (klon, buk, jesion) przez kontrast dodatkowo uwidaczniają powstające w wyniku skurczu drewna szczeliny.

Zakładając intensywniejszy skurcz drewna o wiele lepiej jest zdecydować się na ułożenie cieńszych parkietów o wąskich elementach, jak np. mozaika, czy lamparkiet, niż klepka o szerokości 7 – 8 centymetrów. Grubsze elementy wymagają podwyższenia temperatury pracy systemu w celu osiągnięcia takiego samego efektu grzewczego, jaki w wypadku cieńszych parkietów uzyskiwany jest przy niższych temperaturach. Różnica straty ciepła pomiędzy klepką parkietową i mozaiką, wykonanymi z dębiny wynosi 2,8°C (klepka 4,4°C, mozaika 1,6°C straty ciepła) i 3,8°C dla tych samych rodzajów parkietu z drewna bukowego (klepka 5,8°C, mozaika 2,0°C). Dodatkowo przy szerszych elementach będziemy mieli do czynienia ze znacznie większymi szczelinami pomiędzy poszczególnymi elementami.

O ile podane rozmiary szczelin powstających po skurczu drewna pomiędzy poszczególnymi elementami są niewielkie, to w wypadku zastosowania nieodpowiednich materiałów do pokrycia powierzchni podłogi, może dojść do tzw. pęknięć blokowych (szczególnie częste przy wzorach ułożenia „cegiełka” i „okrętówka”, w wyniku których dochodzi do zwielokrotnienia tych wartości. Lakiery do drewna zawierają tworzywa sztuczne, które swoją budową i właściwościami przypominają kleje. Z tego powodu materiał dostający się podczas lakierowania w szczeliny pomiędzy poszczególnymi elementami parkietu powoduje ich sklejenie – powstanie bloków parkietu. Wybierając lakiery do parkietu na ogrzewaniu podłogowym należy zwrócić szczególną uwagę na ich właściwość sklejania kantów. Dobrane środki nie mogą powodować sklejania poszczególnych elementów i powinny charakteryzować się wysoką elastycznością (np. lakiery na bazie żywic syntetycznych, oleje).

Przy wyborze materiałów do układania takich jak gruntówki, masy szpachlowe i kleje wykonawca powinien zwrócić uwagę na wskazówki producenta dotyczące przydatności danego produktu na ogrzewanie podłogowe. Tylko produkty opatrzone przez producenta odpowiednim symbolem mogą być z powodzeniem stosowane w warunkach bezpośredniego działania podwyższonych temperatur .

Kleje do parkietu oznaczone symbolem „przystosowany do ogrzewania podłogowego” powinny zachowywać swoje właściwości nawet przy długotrwałym działaniu temperatur do +50°C.

Podsumowanie

Fachowe układanie parkietu na ogrzewaniu podłogowym wymaga jak widać uwzględnienia wielu czynników związanych z pracą samego systemu grzewczego, charakterem drewna, jako materiału budowlanego oraz właściwościami zastosowanych materiałów pomocniczych. Niewłaściwy wybór rodzaju wykładziny pociąga za sobą w najlepszym wypadku tylko podniesienie kosztów ogrzewania, dlatego decyzja o wyborze wykładziny powinna być poprzedzona planowaniem, a wykonawca nie może unikać rzetelnego poinformowania inwestora o problemach wynikających z połączenia naturalnego materiału, jakim jest drewno, ze specyfiką ogrzewania podłogowego. Wyjaśnienie procesów zachodzących w drewnie pod wpływem zmian temperatury i wilgotności powietrza z pewnością uwrażliwi inwestora na przestrzeganie zaleceń dotyczących eksploatacji parkietu na ogrzewaniu podłogowym.

Artykuł pod oryginalnym tytułem „Układanie parkietów na posadzkach z ogrzewaniem podłogowym” popełnił Pan Piotr Pióro – doradca techniczny firmy Ital Parkiet.